دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشگاهی دولتی و به اعتقاد برخی اولین موسسهٔ آموزش عالی در ایران است که هستهٔ اولیهٔ آن در سال ۱۳۰۸ شکل‌گرفته است. این دانشگاه در تهران واقع است و شعبه‌های آن در شهرهای اراک، بهشهر، دماوند و نور قرار گرفته‌اند.

دانشگاه علم و صنعت ایران، تنها دارندهٔ دانشکدهٔ مهندسی راه‌آهن و دانشکدهٔ مهندسی پیشرفت در خاورمیانه و دانشکدهٔ مهندسی خودرو در ایران است؛ همچنین اولین و سالها تنها دانشگاه صنعتی ایران بوده است که دارای دانشکدهٔ معماری و شهرسازی بوده و تنها دانشگاه صنعتی در ایران است که به طور تخصصی به رشتهٔ توسعه اقتصادی و برنامه ریزی، می‌پردازد.

سطح آموزشی بالا از یک سو، و داشتن امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی پیشرفته از سویی دیگر بخصوص در رشته‌های مهندسی عمران، مواد و متالورژی و مکانیک باعث شده تا وجههٔ صنعتی این دانشگاه پررنگ‌تر شود و دانش‌آموختگان آن بتوانند به سرعت جذب واحدهای صنعتی ایران شوند. همچنین اخیراً پروژه‌های نوینی همچون طراحی ماهواره ملی نوید و ظفر علم و صنعت و پروژه سپر ملی دفاع سایبری در مرکز ملی دفاع سایبری کشور همچنین طراحی موتور هواپیماهای جت و طراحی پلتفرم ملی خودرو کلاس B از طرحها و برنامه‌های ملی و ویژه این دانشگاه محسوب می‌شوند.

در حال حاضر حدود ۱۳٬۰۰۰ دانشجو در مقاطع مختلف کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا، در رشته‌های مختلف مهندسی و علوم پایه (۴۲ رشتهٔ تخصصی) در این دانشگاه مشغول به تحصیل‌اند.

پیشینه

دانشگاه علم و صنعت ایران، در سال ۱۳۰۸، با نام هنرسرای عالی و با هدف ایجاد زمینه‌های لازم برای تحصیلات دورهٔ عالی مهندسی در ایران، تاسیس گردید. محل آن، ابتدا در خیابان سی‌تیر (قوام‌السلطنهٔ سابق) و پس از آن در سال ۱۳۳۶، بعد از اعمال تغییراتی به محل فعلی دانشگاه صنعتی امیرکبیر، انتقال یافت و به عنوان انستیتوی فناوری تهران (TIT) هنرسرای عالی فنی، به فعالیت خود ادامه داد.

در سال ۱۳۴۱ بار دیگر این مؤسسه دستخوش تحولاتی گردید و ساختمان آن نیز به شمال شرق تهران، به زمینی با مساحت ۴۲۰٬۰۰۰ مترمربع، در منطقهٔ نارمک منتقل شد. از آن زمان به بعد هدف اصلی در نظر گرفته‌شده برای آن تربیت دبیر فنی برای تأمین نیروی آموزشی لازم برای هنرستان‌های صنعتی بود. در سال ۱۳۵۱ هنرسرای عالی به دانشکدهٔ علم و صنعت ایران تغییر نام داد و در نهایت در سال ۱۳۵۷، باتوجه به گسترش و تغییرات کیفی کارگاه‌های علمی و آموزشی، از سوی وزارت آموزش عالی وقت به دانشگاه علم و صنعت ایران تبدیل گردید.

این مؤسسه، از بدو تأسیس، چندین بار تغییر نام و مکان داده‌است که مهم‌ترین آن‌ها بدین شرح است:

سال ۱۳۰۸: تأسیس با نام هنرسرای عالی در خیابان سی تیر (قوام‌السلطنه)
سال ۱۳۳۶: تغییر نام به انستیتو تکنولوژی تهران (TIT)
سال ۱۳۴۲: تغییر نام به هنرسرای عالی و انتقال به منطقهٔ نارمک (محل کنونی)
سال ۱۳۵۱: تغییر نام به دانشکدهٔ علم و صنعت ایران
سال ۱۳۵۷: ارتقا به دانشگاه علم و صنعت ایران

نوشتار اصلی: دانشگاه علم و صنعت ایران واحد بهشهر

دانشگاه علم و صنعت ایران واحد بهشهر، شعبه‌ای از دانشگاه علم و صنعت ایران است که در سال ۱۳۷۳ خ. در شهرستان بهشهر تأسیس شد. در بدو تأسیس سه رشتهٔ مهندسی کامپیوتر (گرایش نرم‌افزار)، مهندسی صنایع (گرایش تولید صنعتی) و ریاضی کاربردی در این دانشگاه فعال بودند. رشتهٔ مهندسی برق (گرایش الکترونیک) نیز از سال ۱۳۸۸ خ. به این رشته‌ها اضافه گردید. روند ادارهٔ این واحد تا شهریور ۱۳۸۸ خ. فقط به صورت شبانه بوده‌است. از سال ۱۳۸۸ خ. در دو رشتهٔ مهندسی برق (گرایش الکترونیک) و ریاضی کاربردی در نوبت روزانه نیز دانشجو پذیرش شده‌است.

دانشگاه علم و صنعت ایران دارای ۱۵ دانشکده، مرکز آموزش الکترونیک و سه گروه مستقل آموزشی فرهنگ و معارف اسلامی، زبان‌های خارجه و تربیت بدنی است.

دانشکدهٔ مهندسی برق
دانشکدهٔ مهندسی پیشرفت
دانشکدهٔ مهندسی خودرو
دانشکدهٔ مهندسی راه‌آهن
دانشکدهٔ مهندسی شیمی
دانشکدهٔ مهندسی صنایع
دانشکدهٔ مهندسی عمران
دانشکدهٔ مهندسی کامپیوتر
دانشکدهٔ مهندسی مکانیک
دانشکدهٔ مهندسی مواد و متالورژی
دانشکدهٔ معماری و شهرسازی
دانشکدهٔ ریاضی
دانشکدهٔ فیزیک
دانشکدهٔ شیمی
دانشکدهٔ فناوری‌های نوین
مرکز آموزش الکترونیک

همچنین سه گروه زبان‌های خارجی، تربیت بدنی و علوم ورزشی و معارف اسلامی هم در این دانشگاه به ارایه واحدهای درسی مرتبط می‌پردازند.

پژوهشکده‌ها و مرکزهای پژوهشی

پژوهشکده سبز
پژوهشکده الکترونیک
پژوهشکده حمل و نقل
پژوهشکده مهندسی و فناوری عصبی ایران
مرکز تحقیقات سیمان
مرکز تحقیقات قیر و مخلوطهای آسفالتی
مرکز تحقیقات و فناوری اطلاعات
مرکز تحقیقات نانوپترونیکس

واحدهای خاص

دانشکدهٔ مهندسی راه‌آهن با حمایت راه‌آهن جمهوری اسلامی
دانشکدهٔ مهندسی خودرو با مشارکت سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران
مرکز تحقیقات فناوری اطلاعات، با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
موسسهٔ کامپوزیت با مشارکت دفتر همکاری‌های فناوری نهاد ریاست جمهوری
مرکز فناوری عصبی ایران

کانون‌های فرهنگی و فوق برنامه

دانشگاه علم و صنعت یکی از زاینده ترین دانشگاه‌های کشور در مورد تولیدات فرهنگی و برنامه‌های هنری بوده است. پس از انتخابات سال ۱۳۷۶ و بازشدن فضای سیاسی و اهمیت دادن دولت سید محمد خاتمی به تولیدات فرهنگی، کانون‌های فرهنگی و فوق برنامه دانشگاه علم و صنعت فعالتر شدند. چهار کانون فعال دانشگاه عبارت بودند از:

کانون تیاتر دانشگاه علم و صنعت ایران
کانون موسیقی دانشگاه علم و صنعت ایران
کانون فیلم دانشگاه علم و صنعت ایران
کانون شعر و ادبیات دانشگاه علم و صنعت ایران

با مطرح شدن ایده گفتگوی تمدن‌ها کانون گفتگوی تمدن‌ها و چند کانون فوق برنامه دیگر مانند کانون قرآن و عترت شروع به کار کردند. مدیریت فرهنگی دانشگاه در دوران دولت نهم و دهم تلاش فراوانی برای محدود کردن فعالیت کانون‌ها انجام داد که در نتیجه آن نرخ تولید کانون‌ها به شدت پایین آمد، چند کانون تعطیل شده و بقیه به تعطیلی کشیده شدند. در عین حال کانون‌های بهار، مهدویت و ترویج ارزش‌های اسلامی تشکیل شدند. مدیریت فرهنگی دانشگاه در سال ۱۳۸۴ اساسنامه همه کانون‌های را بصورت خودسرانه تغییر داد. در ساختار سازمانی دانشگاه علم و صنعت ایران کانون‌های فرهنگی و فوق برنامه زیر مجموعه امور فرهنگی دانشجویان از معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه هستند. طبق اعلام سایت دانشگاه در حال حاضر کانون‌های زیر فعال هستند که اغلب اجازه کار و برگزاری انتخابات ندارند:[نیازمند منبع]

کانون تیاتر
کانون شعر و ادب
کانون فیلم و سیما
کانون بهار
کانون هلال احمر
کانون قرآن و عترت
کانون کتاب و کتابخوانی
کانون فرهنگ و زبان ملل
کانون هنرهای تجسمی
کانون پژوهش‌های اجتماعی
کانون ایران شناسی و گردشگری
کانون مهدویت
کانون ترویج ارزشهای اسلامی

همکاری‌های بین‌المللی

در جهت شناخت توانایی‌ها و ظرفیت‌های دانشجویان، دانشگاه علم و صنعت ایران طرح‌های مشترکی را با تعدادی از برجسته‌ترین دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در سراسر جهان در حال اجرا دارد. از قبیل: برگزاری برنامه‌های مشترک در مقطع تحصیلات تکمیلی، کنفرانس‌های بین‌المللی، تبادل اساتید و دانشجویان و تشکیل کلاس‌های برخط به صورت مشترک با دانشگاه‌های خارجی.

دانشگاه علم و صنعت ایران، هم‌اکنون با مؤسسات زیر همکاری بین‌المللی دارد:

دانشگاه فنی برلین (آلمان)
دانشگاه پلی‌تکنیک میلان (ایتالیا)
دانشگاه دیکن (استرالیا)
دانشگاه کاگوشیما (ژاپن)
آکادمی متالورژی ملی اوکراین
دانشگاه علم و صنعت سودان
دانشگاه تورینو (ایتالیا)
دانشگاه سایمون فریزر (کانادا)
دانشگاه ایالتی معماری و مهندسی قازان – مؤسسهٔ مرکزی علمی و تحقیقاتی زمین‌شناسی و کانی‌های غیرفلزی (فدراسیون روسیه)

هم‌چنین از طریق برنامه‌های انجمن بین‌المللی تبادل دانشجویان برای کسب تجارب فنی، تعدادی از دانشجویان به عنوان کارآموز به مؤسسه‌های تحقیقاتی و آموزشی در آلمان، ترکیه، یونان و اتریش فرستاده شده‌اند. دانشگاه علم و صنعت ایران، عضو سازمان‌های بین‌المللی ذیل نیز می‌باشد:

انجمن بین‌المللی دانشگاه‌ها
اتحادیه دانشگاه‌های جهان اسلام
انجمن دانشگاه‌های آسیا و اقیانوسیه